Hôm nay Thọ Khang Đường giới thiệu cặp đối dược Bách Hợp phối với Toan Táo Nhân theo kinh nghiệm của lão Trung Y Nhan Đức Hình.
Bách Hợp Phối Hợp Táo Nhân (Toan Tảo Nhân), Vị Chua Ngọt Hóa Âm An Thần Chí
Bách hợp có vị ngọt, tính hàn, sinh tân dưỡng âm, vừa có thể nhuận phế chỉ ho, vừa có thể liễm khí dưỡng tâm, an thần định phách. Người xưa thường dùng cho các chứng thần tư hoảng hốt, bi thương mất ngủ; Toan táo nhân vị chua, tính ôn, tư bổ thu liễm, chuyên dưỡng tâm ích can, lại có thể tư bổ an thần, là lương dược trị hư phiền kinh quý mất ngủ. Hai vị thuốc phối hợp, chua ngọt hóa âm, có thể giải tỏa sự bực bội, giúp bổ âm tân cho các tạng tâm, phế, can và định hồn phách, hàn ôn phối hợp, tính hướng ôn hòa, tư bổ mà không làm trở ngại sự vận hóa, cùng có tác dụng dưỡng âm thanh nhiệt, dưỡng tâm an thần, định hồn nhiếp phách, giúp thủy mạnh lên mà hồn phách tự yên, lửa thanh mà thần minh tự tĩnh. Nhan Lão lâm sàng ứng dụng bài thuốc này để trị các chứng tạng táo, bệnh bách hợp, mất ngủ…, đều có hiệu quả
Nhan lão thường ứng dụng bài thuốc này để điều trị các chứng tạng táo, bách hợp bệnh, mất ngủ và thấy có hiệu quả tốt.
1. Tạng táo, Bách hợp bệnh:
* Tạng táo: Thuộc phạm trù bệnh về tình chí (tinh thần, cảm xúc), thường gặp ở phụ nữ. Nguyên nhân do tình chí không thoải mái hoặc suy nghĩ quá nhiều, khí huyết ngưng trệ, can uất hóa hỏa (gan khí uất kết sinh nhiệt), làm tổn thương âm, hao tổn dịch, dẫn đến tâm tỳ lưỡng hư (tim và tỳ đều hư yếu). Biểu hiện lâm sàng chính là tinh thần u uất, phiền táo bất ninh (bồn chồn, không yên), buồn rầu muốn khóc, hỉ nộ vô thường (vui buồn thất thường). Bệnh thường phát ở phụ nữ trung niên và thanh niên.
* Bách hợp bệnh: Phát sinh sau khi mắc các bệnh thương hàn nặng, nhiệt dư chưa hết, bách mạch chưa điều hòa, hoặc vốn dĩ hay suy tư không ngừng, tình chí không thoải mái, hoặc gặp phải sự kinh nghi, đột ngột gặp cảnh ngộ không mong muốn, dẫn đến cả hình thần đều bị bệnh.
Nhan lão cho rằng tên bệnh tuy khác nhưng chứng hậu tương tự, bệnh cơ đều là tâm phế âm hư, can hỏa táo động. Điểm khác biệt là bệnh tạng táo thiên về can, thường do can hồn bất ninh (hồn phách của gan không yên); bệnh bách hợp thiên về phế, thường do phế phách bất an. Tuy hai bệnh khác nhau nhưng có thể cùng một cách điều trị. Trên lâm sàng, Nhan lão thường dùng bài Bách Hợp Địa Hoàng Thang, bài Toan Táo Nhân Thang kết hợp lại để sử dụng, hoặc lấy sinh táo nhân và thục táo nhân (táo nhân sống và chín) mỗi loại 15g, bách hợp tươi 25g, sắc chung lấy tên là “Táo Nhân Bách Hợp Thang” để điều trị, hiệu quả khá tốt.
2. Bách Hợp Toan Táo Nhân trị Mất ngủ:
Lâm Bội Cầm có nói: “Dương khí tự động nhi chi tĩnh tắc mị (ngủ), âm khí tự tĩnh mà chi động tắc ngộ (tỉnh). Bất mị giả, bệnh tại dương bất giao âm dã” (Người không ngủ được, bệnh là do dương không giao với âm). Từ đó có thể thấy, việc dùng phép thủy hỏa ký tế (điều hòa thủy và hỏa) để điều trị mất ngủ quan trọng đến nhường nào.
Nhan lão trên lâm sàng rất coi trọng bài thuốc thủy hỏa ký tế của danh y Mã Bồi Chi thời nhà Thanh (gồm: nam sa sâm, bắc sa sâm mỗi loại 9g, xuyên sài hồ, thạch hộc mỗi loại 9g, hà thủ ô sống, hà thủ ô chín mỗi loại 9g, táo nhân sống, táo nhân chín mỗi loại 9g, cam thảo sống, cam thảo chín mỗi loại 3g, xích thược, bạch thược mỗi loại 4.5g, long xỉ, mẫu lệ mỗi loại 18g, xích tiểu đậu, lục đậu mỗi loại 9g, xuyên hoàng liên 1.5g, nhục quế 1.5g, bách hợp 34g). Nhan lão cho rằng phương thuốc này diệu ở chỗ dùng cả nam và bắc, cả xích và bạch, cả sống và chín, cả xỉ và cốt (xương), lấy ý âm dương tương phối, thủy hỏa ký tế. Lại dùng xuyên hoàng liên, nhục quế làm sứ (dẫn thuốc) giao thông. Cuối cùng dùng thêm vị bách hợp để hoàn thành công dụng, vì hoa bách hợp ban ngày nở ban đêm khép lại, thuận theo lý âm dương ngộ mị (thức và ngủ), kết hợp với táo nhân vị chua ngọt hóa âm, tính hàn ôn tương hợp, giúp ninh tâm an thần. Cách phối ngũ vô cùng khéo léo, có thể nói là độc đáo và tinh tế.
[Liều dùng thường dùng]: Bách hợp 10~30g, Toan táo nhân 10~30g.
Thọ Khang Đường chuyên sỉ và lẻ thuốc bắc chính phẩm, thuốc bắc loại một tại Sài Gòn.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2
