Thuốc Bắc Loại 1 – công dụng Bạch Truật

Thuốc Bắc Loại 1 – công dụng Bạch Truật

Trong bài viết này, Thọ Khang Đường xin giới thiệu đến với các bạn công dụng của vị thuốc Bạch Truật. Nếu quý khách hàng gần xa cần mua Thuốc Bắc Loại 1, Thuốc Bắc chính phẩm, Thuốc Bắc Xịn, xin vui lòng liên hệ với Thọ Khang Đường để được hỗ trợ. Chúng tôi hân hạnh phục vụ quý khách.

/ Bạch Truật

I/ Tên Gọi:
Dùng rễ củ của 1 loại thực vật họ cúc, thời cổ người ta không phân rõ ra Bạch Truật, xương Truật vì vậy sau này mọi người học các phương thuốc của Trọng Cảnh, đều gọi chung là “truật” sau đó Đào Hoằng Cảnh phát hiện Truật có 2 loại, không những hình thái thực vật khác nhau mà công dụng cũng có khác biệt, dần dần một phân thành 2.
Phía trước giảng Xương Truật chủ yếu là sản ở vùng Mao Sơn Giang Tô, vì vậy gọi là Mao Truật, Địa đạo dược tài; chất lượng tốt; Bạch Truật chủ yếu sản ở Triết Giang “Ư Tiềm”, vì vậy địa đạo dược tài là “Ư Truật” ưu nhất nhất.
Chọn củ to, rắn chắc, lát cắt vàng trắng, mùi thơm nồng, củ nhẹ, da phía ngoài trơn không có nhân chất lượng kém hơn.

II/ Công Hiệu:

1/ Bổ tỳ khí:
Trị tỳ khí hư chứng. Trong các thuốc bổ tỳ khí, các nhà bản thảo các đời từ trước đến nay đều coi Bạch Truật là “bổ khí kiện tỳ đệ nhất yếu dược” quan trọng nhất. Cần hiểu cho đúng câu nói ấy, nó là thuốc kiện tỳ quan trọng nhất nhưng không có nghĩa là tác dụng kiện tỳ của nó mạnh nhất trong số các thuốc kiện tỳ.

VD:

Tỳ khí hư -> gây mệt mỏi chân tay phạp lực -> Nhân Sâm tác dụng mạnh nhất.
Tỳ khí hư -> Thanh dương bất thăng, trung khí hạ hãm -> Hoàng kỳ mạnh nhất.

Vậy thì vì sao cổ nhân không đi nhấn mạnh Sâm, Kỳ là đệ nhất trọng yếu trong các thuốc bổ khí kiện tỳ? mà lại nhấn mạnh Bạch Truật và đánh giá cao Bạch Truật -> là vì liên hệ đến Sinh Lý, Bệnh Lý và tính đặc thù trên lâm sàng của Tỳ. Do Tỳ chủ vận hoá, Tỳ khí hư vận hoá kém, không những xuất hiện ăn uống, tiêu hoá công năng giảm sút, bố tán vật chất tinh vi giảm, càng chủ yếu hơn là sự vận hoá của thuỷ thấp.

Tỳ chủ vận hoá :
Vận hoá thuỷ cốc
Vận hoá thuỷ thấp ; nếu tỳ vận hoá bình thường, thuỷ thấp sẽ bố tán và bài tiết 1 cách bình thường, nếu tỳ khí hư, công năng vận hoá thuỷ thấp giảm, nếu dễ xuất hiện thuỷ thấp nội đình, tỳ hư sinh thấp biểu hiện bệnh lý. Vì thế sau khi tỳ hư, không những xuất hiện các triệu chứng như mệt mỏi yếu lực, chân tay người nặng nề, nặng nề ở đây không những liên quan đến tỳ hư, còn do thấp trọc trở trệ gây ra, không chỉ do tỳ khí hư suy dưỡng không đầy đủ tạo thành, ngoài ra tỳ khí hư rất dễ xuất hiện tiết tả, đại tiện nhão đây cũng là do thấp trọc nội thịnh, và còn hay gây cả đàm ẩm thuỷ thủng, phụ nữ bạch đới quá nhiều => trong chứng tỳ hư chứng, thường xuyên xuất hiện tỳ hư mà có thấp tà, đàm trọc nội thịnh.
Lúc này, Bạch Truật không những là 1 vị bổ khí kiện tỳ, lại vừa có thể thông qua táo thấp, lợi niệu, hữu hiệu trong việc bài trừ cái thấp trọc do tỳ hư sinh ra. Bạch Truật là 1 vị thiên về ôn táo, hợp với sở thích của tỳ khi bị bệnh lý (tỳ thích ôn táo mà).

Tỳ Khí hư:
Mệt mỏi yếu lực
Nặng nề chân tay uể oải
Thổ tả
Đàm ẩm thuỷ thủng
Bạch đới nhiều
Bạch Truật là hợp nhất. cổ nhân người ta đi từ góc độ này mà đưa ra câu nhận xét đó.

Ứng dụng: Chứng tỳ hư thông thường, có thể phối hợp sử dụng cùng nhân sâm, đảng sâm, Hoàng Kỳ, chỗ đặc biệt là nó nhắm được vào cái chứng tỳ hư mà có kiêm thấp trọc vì thế trong Tứ Quân Tử dùng Bạch Truật – 1 mặt bổ tỳ khí, tăng cường tác dụng Nhân Sâm, mặt khác nhắm đến thay đổi bệnh lý tỳ hư sinh thấp. Trong các phương trị tỳ hư có sinh thấp, thường Bạch Truật mới là vị quân dược quan trọng nhất.

VD: Tỳ hư tiết tả dùng Sâm Linh Bạch Truật Tán. / thất vị bạch truật tán.

Có rất nhiều vị bổ khí, kiện tỳ, nhưng đặc tên, đều lấy Bạch Truật nhấn mạnh tác dụng bổ khí táo thấp chỉ tả của nó.

Tỳ hư gây đàm ẩm -> Linh Quế Truật Cam Thang -> Rất quan trọng trong bài thuốc.
Tỳ hư có thuỷ thủng, có thể 1 số thuốc bổ tỳ khác không thích hợp dùng, nhưng trong bài Ngũ Linh Tán, Tứ Linh Tán, người ta thường không chọn Nhân Sâm, Bạch Truật trong đó ngoài tác dụng lợi niệu ra, còn liên quan đến tác dụng bổ khí kiện tỳ của nó. Vì vậy trong các loại phương đó, Bạch Truật dùng ưu thế hơn các vị bổ khí khác.

2/ Táo Thấp :

Bạch Truật còn là 1 vị táo thấp; vì vậy nó có vị khổ, khổ năng táo, cũng thuộc phạm trù khổ ôn táo thấp. Công hiệu táo thấp thường cần kết hợp với bổ khí, chủ yếu dùng cho tỳ hư kiêm có thấp trọc nội đình. Nhưng tương quan so với Xương Truật thì tác dụng táo thấp không bằng Xương Truật. Thế nên nếu là thiên về thực chứng, thấp trọc thịnh, tỳ khí hư không rõ lắm, thường người ta dùng Xương Truật: Bạch Truật thường cần xem yếu tố tỳ khí hư.

3/ Lợi Niệu:

Có tác dụng nhất định, nhưng yếu hơn Hoàng Kỳ, không những vậy còn hơi khác so với Hoàng Kỳ, Hoàng Kỳ ích khí lợi niệu, chủ yếu dùng cho khí hư thuỷ thủng, thực chứng thường không dùng hoặc ít dùng. Còn Bạch Truật đối với chứng Thuỷ Thủng thì hư thực đều thích hợp.

Do khí hư: dùng làm phù trợ cho Hoàng Kỳ, lợi niệu không tổn thương chính khí.
Do thực chứng: tác dụng táo thấp lợi niệu khu tà của Bạch Truật rất tốt, là 1 thuốc bổ không điển hình, đối với thực chứng không trở ngại cho tà khí đi ra, dùng rất rộng rãi cho trị thuỷ thủng.

4/ Cố biểu chỉ hãn:

Cũng tương tự như Hoàng Kỳ, sức yếu hơn kỳ, thường làm phù trợ cho Hoàng Kỳ. VD: Trong Ngọc Bình Phong Tán có Kỳ, Truật. Kỳ là chủ dược, truật là thứ yếu.
Cơ chế chỉ hãn thường nói khác Hoàng Kỳ, vì Hoàng Kỳ tỳ phế song bổ, bản thân vốn có tác dụng bổ phế khí trực tiếp, làm vệ khí mạnh, còn Bạch Truật chỉ là thuốc bổ tỳ khí, do là vệ khí xuất ra từ Trung Tiêu, thông qua việc bổ khí kiện tỳ, có lợi cho việc sinh thành vệ khí. Giải thích từ góc độ đó, tránh phế ra, đây là điểm đặc trưng quan trọng của Bạch Truật.

Các vị trong tiết 1 bổ khí, từ đầu đến Bạch Truật, Nhân Sâm, Tây Dương sâm, Thái Tử Sâm, Đảng Sâm, Kỳ đều là thuốc tỳ phế song bổ. Bạch Truật lại khác, không có tác dụng bổ phế khí, chỉ có bổ tỳ khí. Vì sao vậy?

Vì Bạch Truật ôn táo, tỳ thích ôn táo, nhưng lại rất dễ tổn thương phế tân, kiểu như sự khô hanh của mùa thu, phế rất dễ bị tà, phế không thích => không phải thuốc bổ phế.
Vậy thì trên lâm sàng, gặp bệnh phế khí hư có dùng Bạch Truật hay không? Xin thưa là có, nhưng đi đường vòng bổ thổ sinh kim, thông qua bổ tỳ vị khí, tỳ là nguồn sinh khí, gián tiếp có lợi cho phế khí hư chứng. Giống như cố biểu chỉ hãn, tác dụng của Bạch Truật cũng có liên quan tới phế khí hư. Nhưng thường người ta không giải thích theo bổ phế khí mà là nói nó trực tiếp bổ tỳ khí, có lợi cho sự sinh thành của vệ khí vì vệ khí xuất từ trung tiêu.
Còn về “Bạch Truật An Thai” cũng liên quan đến tác dụng bổ tỳ khí của nó, dùng cho tỳ khí hoặc tỳ khí hư thấp trọc nội đình, thời gian mang thai sơ kỳ xuất hiện thổ tả, ảnh hưởng đến sự phát dục của thai nhi. Vì vậy tác dụng an thai của Bạch Truật có thể sử dụng khi gặp tình huống tỳ hư/ tỳ thận lưỡng hư + phối thuốc bổ thận.
Học xong Bạch Truật, thường phải đi kiến biệt với Xương Truật.

Giống:

Có 4 chữ “Kiện Tỳ Táo Thấp”.

Khác:
Bạch Truật lấy kiện tỳ bổ khí làm chủ => chủ yếu dùng cho chứng tỳ hư kèm thấp, thiên ở hư chứng.
Xương Truật lấy táo thấp là chính, kiện tỳ lạ phụ, chủ yếu dùng thực chứng.

Cách nói cổ nhân: Bạch Truật dùng cho “ Ti Giám chi thổ” . Ti Giám nghĩa là thấp ướt, bi giám là thiên thấp, thiên hư. Còn Xương Truật dùng cho “Đơn Phụ chi Thổ”, Đơn phụ là vùng đất cao lồi ra, nghĩa là có dư, thiên về thực chứng.

Ngoài ra, công hiệu kiêm có khác nhau. Bạch Truật cố biểu, xương truật giải biểu, phát hãn giải biểu, vì vậy Bạch Truật dùng cho biểu hư bất cố tự hãn, Xương truật dùng cho ngoại cảm phong hàn. Bạch Truật còn lợi niệu An Thai, dùng cho tỳ hư thuỷ thủng, tỳ hư thai động; xương truật còn khu phong thấp, minh mục, dùng trị tý bệnh hoặc quáng gà.

III/ Chú ý sử dụng:

Dùng đi kiện tỳ chỉ tả => sao dùng, các mục đích khác thường hay dùng sống.
Tỳ hư tiết tả thậm chí còn nên dùng thổ sao Bạch Truật, Sao cám/ tiêu bạch

Nếu bạn đang cần mua thuốc bắc loại 1 ở Sài Gòn, xin vui lòng liên hệ tiệm thuốc bắc Thọ Khang Đường.

Tiệm thuốc bắc Thọ Khang Đường ở số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2. Chúng tôi có ship hàng đi toàn quốc. Nếu các bạn có câu hỏi về thuốc hoặc về bệnh, vui lòng nhắn facebook thọ Khang Đường:

https://www.facebook.com/thokhangyquan

Website : https://thokhangduong.com/

Thọ Khang Đường chuyên điều trị mất ngủ và các bệnh về gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ, men gan cao…