Thọ Khang Đường xin giới thiệu kinh nghiệm sử dụng Quế Chi, Cam Thảo của lão trung y Nhan Đức Hình. Bài viết mang tính tham khảo cho người làm y. Người không hiểu y vui lòng không tự ý sử dụng.
Quế chi tân cam tính ôn, nhập bàng quang, tâm, phế kinh. Công năng phát hãn giải cơ, ôn kinh thông mạch. Cam Thảo tính cam bình, nhập tỳ, vị, phế kinh, công năng hoà trung hoãn cấp, nhuận phế giải độc, điều hoà chư dược. Cả 2 đồng dụng, tân cam hoá dương, thông tâm dương, hoá đàm ẩm, trị hung tý, tâm quý, đàm ẩm thường dụng.
1. Tim hồi hộp (Tâm Quý) Nhan Lão cho rằng quế chi phối hợp với cam thảo là cặp thuốc nguyên thủy nhất để điều trị chứng tim hồi hộp, quế chi ôn thông tâm dương, chích cam thảo bổ ích tâm khí, lợi huyết mạch. 《Thương Hàn Luận • Biện thái dương bệnh mạch chứng tịnh trị》 có viết: “Phát hãn quá nhiều, người bệnh khoanh tay ôm ngực, tim dưới hồi hộp, muốn được ấn vào, bài Quế chi cam thảo thang chủ trị.” Các phương thuốc kinh điển lấy quế chi phối hợp cam thảo làm chủ để điều trị tim hồi hộp có Quế chi cam thảo long cốt mẫu lệ thang, Chích cam thảo thang v.v. Ví dụ như chữa cho bệnh nhân Vương, nam, 47 tuổi. Mắc chứng rối loạn nhịp tim khó chữa trị 3 năm, biểu hiện ngoại tâm thu thất, nhịp đôi hoặc nhịp ba. Điện tâm đồ Holter 24 giờ cho thấy: ngoại tâm thu thất 40.070 lần, nhiều nhất mỗi giờ đạt 2.624 lần; siêu âm tim cho thấy giãn gốc động mạch chủ. Uống nhiều thuốc tây không hiệu quả. Tây y chẩn đoán: bệnh tim mạch vành, rối loạn nhịp tim, rối loạn nhịp tim thất. Triệu chứng: tức ngực, tim hồi hộp bồn chồn, hoa mắt chóng mặt, chân tay mỏi mệt, tay chân không ấm, ít ngủ, lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch trầm tế, kết hoặc đại. Chứng thuộc dương hư tâm khí bất túc là gốc, khí huyết ứ trệ là ngọn. Lão Yến chữa bằng cách ôn thông tâm dương, ích khí hoạt huyết. Bài thuốc dùng Quế chi cam thảo long cốt mẫu lệ thang hợp với Sâm phụ thang, Sinh mạch tán, đồng thời gia thêm thạch xương bồ dẫn thuốc vào tâm, hoàng kỳ, sinh bồ hoàng ích khí hóa ứ, khiến tỳ vận kiện, ứ huyết thông, tâm thần an mà tim hồi hộp khỏi.
2. Đàm ẩm Nhan lão điều trị đàm ẩm phần nhiều theo thuyết của Trương Trọng Cảnh, thường nói “Phàm chỗ dương khí không đến được, liền là nơi tà ẩm lưu trệ”, “vả lại ẩm là âm tà, gặp hàn thì ngưng, gặp dương thì hóa”, “Lí hỏa soi chiếu trên không, âm u tự tan”. Cho nên quy kết nguyên nhân hình thành đàm ẩm là do tỳ dương bất túc, cho rằng ẩm là âm tà, không ôn thì không hóa, thường lấy bài Linh quế truật cam thang gia giảm để điều trị. Dùng quế chi, cam thảo vị cay ngọt thông dương hóa ẩm, bạch truật, phục linh vị đắng nhạt kiện tỳ thẩm thấp, khiến trung dương phục hồi, âm ẩm tự hóa. Đối với bệnh ẩm lâu năm, đặc biệt là bệnh nhân lớn tuổi, hình hàn chi lãnh, ho đàm loãng, lưỡi tía rêu trắng, mạch trì hoặc huyền hoạt, thì có thể gia thêm bán hạ, trần bì táo thấp trừ đàm, hoặc gia thêm ma hoàng, phụ tử tăng cường sức ôn hóa. Ví dụ như chữa cho bệnh nhân Vạn, nam, 46 tuổi. Sau phẫu thuật cắt bỏ kén sán chó phổi, lưng lạnh, nặng thì lạnh run. Trải qua nhiều lần điều trị không khỏi, kiểm tra xét nghiệm thì không thấy bất thường. Khám ban đầu: lưng lạnh, nặng thì rét run, kéo dài mười tháng. Đầu váng thần mệt, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch tế sác. Đây là bệnh ẩm, do âm tà nội ngưng, dương thất điều hòa gây ra. Hứa Học Sĩ từng dùng đơn vị thuốc bạch truật để chữa bệnh này, nên noi theo, đồng thời hợp với phép Tiểu Sài Hồ cùng tiến hành. Phương thuốc: Đảng sâm 10g, phục linh 10g, bạch truật 15g, sài hồ 9g, xuyên khung 4.5g, bạch thược 10g, quế chi 4.5g, sinh cam thảo 4.5g, sinh khương 3 lát, đại táo 5 quả. Uống thêm thuốc hoàn Tế sinh thận khí, mỗi lần 6g, ngày 2 lần. Uống thuốc 7 thang, các chứng đều khỏi, theo dõi không thấy tái phát. Chữ cố, chủ động
[Liều lượng thường dùng] Quế chi 3~6g, Cam thảo 6~15g.
Thọ Khang Đường chuyên sỉ và lẻ thuốc bắc chính phẩm, thuốc bắc loại một tại Sài Gòn.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2
