Thọ Khang Đường giới thiệu kinh nghiệm dụng dược của lão trung y Nhan Đức Hình về cách sử dụng Xa Tiền Tử.
(Xa tiền tử) giúp thanh can, lợi tiểu, thông lâm (trị sỏi)
Xa Tiền Tử vị ngọt, tính hàn, vào kinh Can, Thận, Bàng quang. Công năng lợi thủy, thanh nhiệt, minh mục, trừ đàm. Chủ trị tiểu tiện không thông, lâm trọc, đới hạ, tiểu ra máu, tiêu chảy do thử thấp, ho nhiều đờm, thấp tý, mắt đỏ có màng che. Nhan lão cho rằng Xa Tiền Tử tính hoạt lợi, thông tiểu tiện, công dụng kiêm cường âm ích tinh, là thuốc tốt để trừ thấp mà không tổn thương chính khí, thường dùng để điều trị chứng lâm (sỏi), phù thũng.
[Tâm đắc dùng thuốc]
1. Lợi tiểu thông lâm (sỏi): Xa Tiền Tử vào kinh Bàng quang, vừa có thể lợi thủy tiêu thũng, vừa có thể khai khiếu thông lâm. Nhan lão chỉ ra rằng Phục linh, Trạch tả chỉ có thể lợi thủy, Cù mạch, Biển súc chỉ có thể thông lâm, còn Xa Tiền Tử một vị kiêm cả hai công hiệu lợi thủy thông lâm, có thể dùng rộng rãi cho các chứng thủy thũng, lâm chứng.
2. Thanh can minh mục: Xa Tiền Tử tính hàn, vào kinh Can, công năng giỏi thanh can minh mục, đối với chứng đầu vựng mục huyễn do can dương thượng kháng khá có hiệu quả. Nhan lão lấy công dụng thanh can minh mục của nó, dùng để điều trị cao huyết áp. Đã từng dùng 15g Xa Tiền Tử sắc nước uống, quan sát lâm sàng 250 ca bệnh cao huyết áp, phát hiện hiệu quả xác thực, tác dụng ôn hòa, tỷ lệ hữu hiệu đạt 82.5%, đặc biệt là trong việc cải thiện các triệu chứng phù thũng, chóng mặt, đau đầu, mắt mờ, mất ngủ,… hiệu quả rõ rệt.
3. Tùy chứng phối ngũ ví dụ
(1) Lâm chứng, thủy thũng: Bài thuốc này cùng với Cù mạch, Biển súc, Hoạt thạch,… dùng chung, có thể tiết nhiệt lợi thủy, thanh nhiệt Bàng quang, điều trị lâm chứng; cùng với Trư linh, Phục linh, Trạch tả dùng chung, thì có thể lợi thủy hóa thấp, điều trị thủy thũng do thủy tà đình trệ, đúng như câu nói “Trị thấp mà không lợi tiểu tiện, không phải là cách trị vậy”.
(2) Tiêu chảy: Nhan lão cho rằng Xa Tiền Tử lợi tiểu tiện mà không tổn thương khí, lâm sàng dùng Xa Tiền Tử 15g, hoặc cây Xa Tiền 30g, cùng với gạo nấu cháo đặc, uống hết một lần, trị đại tiện hoạt tả rất hiệu quả, đó là lấy ý “lợi tiểu tiện để làm chắc đại tiện”.
(3) Can vượng mục hôn: Nhan lão thường dùng Xa Tiền Tử gia vào bài thuốc Sài hồ gia Long cốt mẫu lệ thang, Thiên ma câu đằng ẩm, dùng để điều trị các chứng đầu vựng, mắt mờ,… do can khí vượng thịnh gây ra, thường thấy hiệu nghiệm.
4. Cách dùng và liều lượng: Sắc nước uống, 9~15g.
Thọ Khang Đường chuyên sỉ và lẻ thuốc bắc chính phẩm, thuốc bắc loại một tại Sài Gòn.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2
