Thận hư Chứng thấp nhiệt nội uẩn
Bài viết có giá trị tham khảo cho người học Đông Y. Nếu bạn không phải là người hiểu y, không tùy tiện sử dụng thuốc dễ dẫn đến tác dụng không mong muốn. Nên được thầy thuốc chẩn đoán và chỉ định điều trị.
Thấp nhiệt là một loại bệnh tà được hình thành do sự kết hợp giữa thấp tà và nhiệt tà. Trong bệnh suy thận mãn tính, sự hình thành thấp nhiệt không nằm ngoài hai nguyên nhân là ngoại cảm và nội thương. Bệnh nhân ngoại cảm thủy thấp, thấp tính nặng nề nhớt dính, cộng với việc bệnh nhân suy thận mãn tính vốn dĩ tỳ thận hư yếu, khí của tỳ vị không đủ, tinh vi của thủy cốc không thể phân bố, nội tụ mà thành thấp trọc, nội ngoại tương hợp lâu ngày hóa nhiệt, mà thành thế thấp nhiệt kết hợp. Như Từ Linh Thai có nói: “Có thấp thì có nhiệt, tuy không hẳn là như vậy, nhưng thấp tà rất dễ hóa nhiệt”. Lao động quá sức làm hao tổn khí, bệnh nhân suy thận mãn tính vốn dĩ tỳ thận hư yếu, lao động quá sức làm nặng thêm tổn thương tỳ thận. Thận là thủy tạng, chủ điều tiết thủy dịch và đóng mở, như “Tố vấn – Thủy nhiệt huyệt luận” nói: “Thận là cửa ải của vị, cửa ải không thông lợi, cho nên tụ nước mà theo loại của nó”. “Chư bệnh nguyên hậu luận” nói: “Bệnh thủy do thận tỳ đều hư yếu mà ra. Thận hư không thể tuyên thông thủy khí, tỳ hư lại không thể chế thủy, cho nên thủy khí tràn đầy, thấm vào da thịt, chảy khắp tứ chi, cho nên toàn thân phù thũng”.
Thấp tà lâu ngày hóa nhiệt, hình thành thấp nhiệt; ăn uống không điều độ, tổn thương tỳ vị, thấp nhiệt sinh ra từ bên trong. Như danh y Tiết Sinh Bạch thời Thanh có nói: “Thái âm nội thương, thấp ẩm đình trệ, khách tà tái đến, nội ngoại tương dẫn, cho nên sinh bệnh thấp nhiệt”. Hoặc bệnh nhân bổ ấm quá mức, khí cơ uất trệ, thủy thấp vận hóa thất thường, tích tụ thành thấp nhiệt. Ngoài ra, việc sử dụng lâu dài các loại thuốc hormone… dẫn đến tổn thương chân âm, trong khi chân dương không thay đổi, cơ thể mất cân bằng âm dương, thủy hỏa bất giao, khí hóa bị ức chế, thủy thấp không thể lưu thông, hình thành thấp nhiệt.
《Lâm chứng chỉ nam y án》chỉ ra: “Bệnh mới phát thấp nhiệt ở kinh, lâu ngày thì huyết bị tổn thương nhập lạc.” Thấp là âm tà, tính chất hướng xuống, dễ xâm nhập vào vị trí âm, thận lại là tạng âm, đồng khí tương cầu, khiến thấp nhiệt tích tụ ở thận; nhiệt là dương tà, hai thứ kết hợp, khó tiêu tan, là nguyên nhân gốc rễ khiến bệnh cảnh mãn tính suy thận dai dẳng khó khỏi, tái phát kéo dài. Ngoài ra, thấp là âm tà, lưu lại tạng phủ kinh lạc, dễ làm trì trệ khí cơ, mà thấp tà xâm nhập trước tiên làm khốn tỳ, khiến khí cơ thăng giáng của tỳ vị thất thường, tỳ khí bị tổn thương, không thể kiện vận; mà thấp nhiệt thường dễ giáng xuống, khiến khí cơ hạ tiêu bị trì trệ, khí hóa bàng quang bất lợi, thận khí không cố, thận mất phong tàng, thận tinh không tàng. Thận tỳ là gốc của tiên thiên và hậu thiên, tiên thiên và hậu thiên bị tổn thương, chính khí khó phục hồi, cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến bệnh này dai dẳng khó khỏi.
Thấp nhiệt tà dễ hao khí thương âm, dễ làm trì trệ khí cơ, tổn thương dương khí, “thấp thịnh thì dương suy”. Nhiệt là dương tà, tiêu đốt tân dịch, tổn thương âm tinh, tân dịch suy tổn, khí theo tân tiết, có thể thấy hiện tượng khí hao. Thấp nhiệt tràn ngập nhị tiêu, trên phạm phế, giữa thương tỳ, dưới tổn thận, lâu ngày tất dẫn đến khí âm ám hao. Bệnh nhân suy thận mãn tính ban đầu là tỳ thận khí hư, sau khi sinh ra thấp nhiệt tà thì bệnh tình gia tăng. Khí hư dễ sinh thấp, âm hư dễ tích nhiệt. Trong bệnh cảnh hội chứng thận hư, giai đoạn urê huyết tăng nitơ máu của suy thận mãn tính, urê huyết, v.v., thấp nhiệt chứng đặc biệt nổi bật, và bệnh nhân thuộc thể tỳ thận lưỡng hư và khí âm lưỡng hư dễ kiêm hiệp thấp nhiệt hơn, tỳ thận khí âm lưỡng hư, thấp nhiệt kết dính, từ hư dẫn đến thực, từ thực dẫn đến hư, tạo thành bệnh tình kéo dài.
Triệu chứng lâm sàng: Buồn nôn, nôn mửa, cơ thể nặng nề mệt mỏi, đầy trướng bụng, ăn ít chán ăn, miệng khô miệng đắng, miệng nhớp nháp. Rêu lưỡi nhất định trắng mà mỏng nhuận, trắng dày mà nhuận, vàng dày mà nhuận, xám mỏng hoặc xám dày mà nhuận, nhất định kèm theo chất lưỡi đỏ tươi hoặc đỏ sẫm, mạch hoạt hoặc hoạt sác.
Phương pháp điều trị: Thanh lợi thấp nhiệt giải độc.
Phương dược: Kinh nghiệm phương Tứ thổ thang gia giảm của Quốc y đại sư Mai Quốc Cường. Đối với thấp nhiệt tà, Diệp Thiên Sĩ trong 《Ôn nhiệt luận》nói: “Nếu rêu lưỡi trắng đáy đỏ sẫm, là thấp ức nhiệt phục vậy, nên trước tiên tiết thấp thấu nhiệt.” Tứ thổ thang gồm thổ phục linh, thổ đại hoàng, thổ bối mẫu, thổ ngưu tất. Giáo sư Mai Quốc Cường vào những năm 70 của thế kỷ 20 trong “Phong trào trung thảo dược”, theo đội y tế lên rừng xuống thôn, hái thuốc chữa bệnh cho quần chúng, học được cách dùng thổ phục linh, thổ ngưu tất thanh nhiệt giải độc, khu thấp tiêu thũng. Sau đó qua thăm dò lâm sàng, dần dần tăng thêm thổ bối mẫu, thổ đại hoàng, đến đầu những năm 90, thì bốn vị cùng dùng, đặt tên là “Tứ thổ thang”. Thổ phục linh vị ngọt tính mát không độc, công hiệu thanh nhiệt trừ thấp rõ rệt, không chỉ tiết trọc giải độc, còn giúp người bài trừ độc vật, như bài trừ độc thủy ngân, cho nên làm quân dược. Thổ đại hoàng ngoài việc giúp nó thanh nhiệt giải độc, còn giúp nó lương huyết hoạt huyết cầm máu
Ở phần sau Thọ Khang Đường sẽ giới thiệu thêm về nhiều loại bệnh thận và phương pháp điều trị khác.
Nếu bạn đang bị thận hư gây di mộng tinh cần tư vấn điều trị hãy liên hệ với Thọ Khang Đường.
Thọ Khang Đường chuyên sỉ và lẻ thuốc bắc chính phẩm, thuốc bắc loại một tại Sài Gòn.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2
