Hôm nay Thọ Khang Đường giới thiệu đến các bạn công dụng và chủ trị của Lục Quân Tử Thang.
Xuất xứ từ Thái Bình Huệ Dân Hòa Tễ Cục Phương.
Tổ Thành gồm: cân lượng tham khảo, tùy nghi gia giảm: Trần Bì (3g) Bán Hạ (4.5g), Phục Linh (3g), Cam Thảo Chích (3g), Nhân Sâm (3g), Bạch Truật (4.5g).
Phụ Phương: Bài này gia thêm Hương Phụ, Sa Nhân mà thành Hương Sa Lục Quân Tử Thang. Công dụng của Hương Sa Lục Quân Tử: ích khí hóa đàm, hành khí ôn trung. Chủ Trị: Tỳ Vị khí hư, thấp trở khí trệ chứng, ẩu thổ bĩ muộn, không muốn ăn uống, quản phúc chướng thống, người ốm hoặc khí hư phù thủng.
Công Dụng Lục Quân Tử Thang: Ích khí kiện tỳ, táo thấp hóa đàm.
Chủ trị của Lục Quân Tử Thang: Tỳ vị khí hư kiêm đàm thấp chứng, mặt trắng nhợt, nói chuyện âm thanh nhỏ yếu, hụt hơi mệt mỏi, ăn uống kém, đại tiện lỏng nát, ho đàm loãng trắng, buồn nôn, hung quản phúc bĩ muộn, lưỡi nhạt rêu trắng trệ, mạch hư.
Phân Tích Bệnh Cơ:
Tỳ chủ vận hóa, hấp thụ dinh dưỡng thủy cốc tinh vi và chuyển bố đến tâm phế, cung cấp dinh dưỡng toàn thân, các tổ chức, tạng khí. Từ cơ sở tiêu hóa ẩm thực, hấp thụ thủy dịch. Công năng vận hóa của Tỳ được phát huy dựa vào Tỳ Khí thoái động và Tỳ Dương ôn dưỡng. Nếu tỳ khí hư nhược, vận hóa thất thường, làm cho tiêu hóa và hấp thụ công năng suy nhược, làm cho nguồn sinh hóa khí huyết bất túc. Lúc này ăn uống kém, tiện nát, sắc mặt nhợt nhạt.
Thổ bất sinh kim, phế khí không được sung dưỡng, lúc này xuất hiện thiếu khí lười nói, âm thanh nhỏ, dẫn đến trao đổi thủy dịch của cơ thể thất thường, thủy thấp đình trệ, ngưng trệ bất hóa, tích tụ thành đàm, như Trương Cảnh Nhạc nói: Tỳ chủ thấp, thấp động tất thành đàm.
Đàm là loại tà khí hữu hình dễ gây trở trệ khí cơ, lại dễ đi theo khí cơ thăng lên phạm phế do đó sẽ thấy xuất hiện ho có đàm nhiều, hung quản bĩ muộn, buồn nôn là do phế vị khí nghịch, khí cơ bất sướng.
Tỳ khí hư nhược thấp tụ thành đàm là bản chứng.
Ý nghĩa phối ngũ của bài Lục Quân Tử Thang:
Bài này trị chứng do tỳ hư gây ra là bản, đàm thấp là tiêu, bài do Tứ Quân Tử thang gia thêm Bán Hạ, Trần Bì mà thành. Lý Trung Tử nói Tỳ là nguồn sinh đàm, trị đàm bất lý tỳ vị, phi kì trị dã.
Trương Cảnh Nhạc nói: trị đàm giả, trị kì sinh đàm chi nguyên. Bài Tứ Quân Tử gồm: Nhân Sâm, Bạch Truật, Phục Linh, Cam Thảo ích khí bổ hư, kiện Tỳ trợ vận hóa giúp phục Tỳ hư chi bản. Gia thêm bán hạ tân ôn mà táo, trong đó Bán Hạ là hóa đàm yếu dược công dụng thanh đàm, hạ phế khí, khai vị kiện tỳ, chỉ ẩu thổ, khứ hung trung đàm mãn.
Trần Bì tân ôn khổ táo có thể điều lý khí cơ giáng bĩ ở hung quản, cũng có thể hòa vị chỉ ẩu giáng nghịch khí. Lại có thể táo thấp hóa đàm. Hành khí trợ đàm hóa. Khí thuận tất đàm tiêu. Lưỡng dược (Trần Bì, Bán Hạ) hợp dụng làm tăng công dụng táo thấp hóa đàm, hoa vị giáng nghịch.
Gia Táo, Khương có thể trợ ích tỳ, phối với Hạ, Trần có thể hòa vị. Tổng quan dược vật của bài này, thực tế là từ Tứ Quân Tử Thang hợp với Nhị Trần Thang (Trần Bì, Bán Hạ, Phục Linh, Cam Thảo) mà thành Lục Quân Tử Thang. Ý tại cam ôn ích khí mà không trở ngại tà khí, hành khí hóa trệ mà không thương chính khí, giúp cho Tỳ khí sung túc mà phục hồi công năng kiện vận, đàm trọc khứ mà thấp đàm trệ dần tiêu.
Đặc điểm phối ngũ của bài Lục Quân Tử Thang: Dùng tổ hợp dược vật ích khí kiện tỳ phối với táo thấp hóa đàm, bổ tả kiêm thi, tiêu bản đồng trị. Cam ôn bổ Tỳ, hỗ trợ công năng vận hóa, trị cái ngồn sinh đàm; táo thấp hóa đàm, trừ đàm ở trung tiêu, lại có thể hỗ trợ Tỳ phục hồi kiện vận.
Bài này từ Tứ Quân Tử Thang gia vị mà thành. Trần Bì, Bán Hạ tính tương đối ôn, nhưng không phải là quá mãnh liệt. Giúp cả bài bổ mà không trệ.
Lâm Sàng Ứng Dụng Lục Quân Tử Thang:
- Chẩn trị yếu điểm: bài này trị tỳ vị khí hư kiêm có đàm thấp. Lâm sàng ăn uống kém, đại tiện lỏng nát, quản phúc bĩ muộn, ho có đàm trắng loãng, lưỡi nhạt rêu trắng trệ, mạch hư là chẩn trị yếu điểm.
- Gia giảm Lục Quân Tử Thang: khí hư tương đối nhiều trọng dụng Nhân Sâm, Bạch Truật. Đàm nhiều ủng thịnh, trọng dụng Bán Hạ, Trần Bì. Sợ lạnh, gia Bào Phương, Phụ Tử ôn trung khứ hàn, Đàm nhiều loãng, gia can khương, tế tân để ôn hóa đàm ẩm.
- Bài này hiện đại dùng trị liệu loét tá tràng, các trường hợp hóa liệu (hóa trị) gây ra tác dụng phụ gồm những chứng trên, bần huyết do tỳ hư, mãn tính thận viêm mà biện chứng thuộc phạm vi tỳ vị khí hư kiêm thấp thì có thể sử dụng.
Sử Dụng Chú ý: Bài này tính tương đối ôn táo, chân âm khuy hư kỵ sử dụng. Nên được thầy thuốc chẩn đoán trước khi sử dụng. Không tự ý sử dụng.
Để bài thuốc có công hiệu tốt, hãy sử dụng thuốc bắc chính phẩm. Cần tư vấn về thuốc bắc loại một, thuốc bắc chính phẩm hãy liên hệ Thọ Khang Đường.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2
