Đan sâm vị đắng, tính hơi hàn, nhập tâm, tâm bào, can kinh. Công năng hoạt huyết điều kinh, khử ứ chỉ thống, lương huyết tiêu ung, trừ phiền an thần, khử ứ sinh tân mà không tổn thương chính khí, một vị Đan sâm tán, công dụng tương tự Tứ vật thang. Kinh nghiệm lâm sàng của Nhan lão cho rằng bản phẩm công bổ huyết hơi kém, mà thiên về hoạt huyết chỉ thống, thượng hành nhập não, hạ hành quy tâm, thường dùng cho các bệnh về tim não thuộc khí trệ huyết ứ.
I [KINH NGHIỆM DÙNG Đan Sâm]
1. Thiện thanh tâm hỏa Đan sâm sắc đỏ vị đắng, tương hợp với tâm, chuyên nhập tâm kinh. Vị đắng có thể thanh tâm, khiến tâm thần thường thanh. Nhan lão cho rằng chứng mất trí nhớ ở người già xuất hiện các rối loạn hành vi tinh thần, phần nhiều do tâm hỏa vượng thịnh mà ra, thường dùng Đan sâm để trị liệu, hiệu quả rõ rệt.
2. Tính năng tẩu khiếu Đan sâm khí vị thanh khinh, nên có thể tẩu khiếu, thông lợi quan tiết, điều dưỡng huyết mạch. Chủ trị các chứng cốt tiết thũng thống, kinh thủy bất điều, đan độc thấp tụ, bạo xích nhãn thống.
II. Tùy chứng phối ngũ
(1) Hung tý tâm thống (đau ngực – đau tim): Nhan lão điều trị hung tý, trong phương đại diện là Ích tâm thang đã dùng Đan sâm phối hợp với Giáng hương, Xuyên khung… Đối với chứng hung tý do ứ huyết uất lâu hóa nhiệt, cũng có thể đơn dùng sắc nước uống trị liệu, có tác dụng giảm đau thắt ngực khá tốt.
(2) Mạn tính vị viêm: Đau dạ dày lâu ngày, thường dễ uất mà hóa hỏa, khí trệ huyết ứ, Nhan lão thường dùng Đan sâm cùng với Đàn hương, Sa nhân phối ngũ, tâm vị cùng trị.
(3) Thất miên (mất ngủ): Đan sâm vị đắng tính hàn, nhập tâm bào kinh mà có công thanh tâm, nhập can kinh thì có thể định hồn. Lâm sàng phối Hoàng liên, Sinh địa, Bá tử nhân, dùng để điều trị chứng mất ngủ, thuộc thể tâm hỏa kèm ứ huyết, thần hồn bất ninh, khá hiệu quả.
(4) Sang ung thũng độc: Theo như 《Tố vấn· Chí chân yếu đại luận thiên》 “Chư thống dương sang, giai thuộc ư tâm” (Các chứng đau ngứa sang lở, đều thuộc về tâm) mà nói, Nhan lão thường dùng Đan sâm phối hợp với Kim ngân hoa, Liên kiều… cùng nhau phát huy công năng thanh nhiệt giải độc, lương huyết hoạt huyết, điều trị đinh sang thũng độc, đau nhức cục bộ.
III. Sử dụng phương pháp và liều lượng
(1) Sử dụng chú ý: Hoạt huyết hóa ứ nên dùng rượu chích sao. Phản Lê lô.
(2) Liều lượng: Sắc nước uống, 5~15g.
Thọ Khang Đường chuyên sỉ và lẻ thuốc bắc chính phẩm, thuốc bắc loại một tại Sài Gòn.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2
