Độc hoạt vị cay, đắng, tính hơi ấm, nhập kinh Thận, Bàng quang, có công năng khư phong trừ thấp, thông tý chỉ thống. « Danh y biệt lục – Thượng phẩm » viết: “Chủ trị các chứng tặc phong, đau nhức xương khớp lâu ngày hoặc mới phát. Còn gọi là Hồ Vương sứ giả, hoặc thường được gọi là Độc dao thảo, cây đắc gió không lay, không gió tự động.” Tác dụng thiên về lý, thiên về hạ, chủ tán ở lý phục phong và hàn thấp mà thông lợi khớp xương chỉ thống, đặc biệt giỏi trị Thiếu âm phục phong đầu thống và chứng tý do phong hàn thấp ở nửa thân dưới. Nhan lão thường dùng để điều trị các chứng tý thống như Thiếu âm đầu thống, đau lưng…
I [Dụng dược tâm đắc]
* Độc nhập Thiếu âm: Khí của Độc hoạt tế mà không mạnh mẽ, trường ư nhập kinh Thiếu âm, Nhan lão nói Khương hoạt khí vị hơi liệt, giỏi về đi biểu, thường phối hợp với các thuốc phát tán; Độc hoạt khí vị hơi nhạt, trường đi lý, có thể dùng chung với thuốc bổ ích, cho nên thường dùng để điều trị chứng thương phong đầu thống thuộc kinh túc Thiếu âm, cũng như thấp tý, đau lưng cột sống…
Độc hoạt giỏi chỉ thống: Độc hoạt vị cay, đắng, tính ấm, vị cay có thể khư phong, vị đắng có thể táo thấp, tính ấm có thể tán hàn, phàm các chứng đầu thống, tý chứng, đau lưng đầu gối do phong, hàn, thấp gây ra, Nhan lão đều dùng Độc hoạt để trị, và nói tính dược của Độc hoạt bình hòa, vừa có thể dùng chung với thuốc giải biểu Khương hoạt, cũng có thể phối ngũ với thuốc bổ ích Tang ký sinh, các chứng đau ở cả trong ngoài, biểu lý đều có thể dùng được.
II/ Tùy chứng phối ngũ
(1) Trị Đau lưng: Chứng đau lưng, phần nhiều thuộc về Thiếu âm, nếu có chứng hàn thấp, triệu chứng thấy lưng nặng nề và đau, khó xoay trở, trời mưa thì nặng thêm, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch trầm hoãn… Nghiêm lão thường dùng Độc hoạt để khứ thận hàn, trừ thấp tý, phối ngũ với Tang ký sinh, Đỗ trọng, Can khương, Phục linh… để trị.
(2) Trúng phong: Nghiêm lão lâm sàng điều trị trúng phong, thường dùng Độc hoạt. Độc hoạt một tên là Độc dao thảo, có thể chìm có thể nổi, vừa khư ngoại phong, cũng tìm can phong, như chứng trúng phong bế chứng miệng cấm không mở, quen dùng chung với Khương hoạt, Thạch xương bồ, Khương tàm; nếu trúng phong bán thân bất toại, tứ chi tê dại…, thì thường phối với Linh dương giác, Quế chi, Bạch thược, Tang chi…
(3) Thiếu âm đầu thống liên răng: Độc hoạt công năng khư phong tán hàn trừ thấp, mà nhập kinh Thiếu âm, Nhan lão lâm sàng quen dùng nó để điều trị chứng Thiếu âm đầu thống liên răng, và thường phối với Tế tân đồng dụng; đối với đầu thống kinh Thái dương, thì phối ngũ Khương hoạt, Xuyên khung, Phòng phong, Thạch nam diệp…
* Sử dụng phương pháp và liều lượng:
(1) Sử dụng chú ý: Người tân huyết bất túc không nên dùng.
Thọ Khang Đường chuyên sỉ và lẻ thuốc bắc chính phẩm, thuốc bắc loại một tại Sài Gòn.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2
