Ngũ Tâm phiền nhiệt là gì
Ngũ Tâm Phiền Nhiệt là chỉ lòng 2 bàn tay, lòng bàn chân phát nhiệt và tự cảm thấy tâm hung (ngực) phiền nhiệt. Bên cạnh đó nhiệt độ cơ thể có thể tăng cao hoặc không tăng cao.
Trong Tố Vấn – Nghịch Điều Luận nói: Âm khí thiểu mà dương khi thịnh gây nhiệt mà phiền mãn. Và Âm hư sinh nội nhiệt luận thuật, lấy phiền và nhiệt đồng thời cùng xuất hiện quy vào âm hư.
Chứng Trạng thường thấy:
Âm hư ngũ tâm phiền nhiệt: ngũ tâm phiền nhiệt, về chiều chứng càng tăng thêm, lúc ngủ thường đưa chân ra ngoài mền, kiêm xuất hiện Đạo Hãn (mồ hôi trộm) , di tinh, quyền hồng (2 gò má đỏ), lưng gối mềm mỏi, miệng khô họng táo, lưỡi chất đỏ, ít rêu, mạch trầm tế sác.
Huyết hư ngũ tâm phiền nhiệt , về chiều cảm thấy lòng bàn tay và bàn chân nóng, tinh thần mệt mỏi, ăn uống kém lười nói, tâm quý, hoa mắt chóng mặt, lưỡi chất nhạt, mạch vi nhược hoặc vi sáp.
Tà Phục âm phận gây ngũ tâm phiền nhiệt: lòng tay chân nóng, tâm phiền, ngủ kém, có nhiệt, lưỡi chất đỏ rêu ít, có thể ăn người ốm, mạch huyền tế.
Hỏa uất ngũ tâm phiền nhiệt: ngũ tâm phiền nhiệt, hung muộn, tình chí không thư thái, cấp táo dễ nộ, đầu chướng, miệng đắng, nước tiểu đỏ, phụ nữ kinh hành không thông sướng, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch trầm sác.
Phân Tích :
Âm Hư Ngũ Tâm Phiền Nhiệt: Ngũ tạng khi xuất hiện âm hư đều có thể gây ngũ tâm phiền nhiệt, đặc biệt là phế, tỳ, thận âm hư thường thấy. Trong đó phế âm hư do “phế lao” lâu ngày trị không khỏi. Phế âm hao thương mà gây ra cốt trưng triều nhiệt, đạo hãn, khái thấu khí đoản, nhiều sẽ ho có máu, lưỡi đỏ, mạch tế sác. Trị cần tư âm dưỡng huyết, thanh nhiệt trừ trưng, có thể tham khảo Tần Giao Miết Giáp Tán. Can âm hư do lao thương quá độ hoặc can bệnh lâu ngày không khỏi, hao huyết thương âm, can âm hư, can đởm chi hỏa vượng thịnh, sẽ thấy thủ tâm phiền nhiệt, tâm hung phiền nhiệt, miệng khát không uống, ngủ ít, thân mềm thiếu sức, lưỡi đỏ ít rêu, mạch vi sác. Trị cần tư âm dưỡng huyết thanh nhiệt, có thể tham khảo Thanh Cốt Tán gia vị. Thận âm hư có thể do các tạng khí khác âm hư mà liên lụy, còn gọi là cùng tất cập thận, hoặc do tình dục quá độ, thủ dâm quá độ, phóng túng quá độ, làm cho thận tinh khuy tổn dần dẫn đến thận âm hư. Chứng thường có ngũ tâm phiền nhiệt, ù tai, di tinh, đạo hãn. Lưng là phủ của thận, thận hư gây lưng đau gối mỏi, mạch trầm vi sác. Trị dùng tư dưỡng thận tinh, thanh nhiệt trừ phiền. Tham khảo bài Tả Quy Hoàn gia Địa Cốt Bì, Bạch Vĩ ..Trên lâm sàng phế, can, thận âm hư thường đồng xuất hiện. Tương hỗ ảnh hưởng, cần dưỡng âm thanh nhiệt trừ phiền, dùng Thanh Cốt Tán tùy chứng gia giảm.
Huyết hư ngũ tâm phiền nhiệt: thường là do can tỳ lưỡng hư hình thành. Tỳ là hậu thiên chi bản, tán ngũ cốc chi tinh khí, hóa sinh khí huyết, Can (gan) là tàng huyết chi tạng, Can Tỳ thụ tổn, khả năng sinh huyết tàng huyết phát sinh bệnh biến, dần gây huyết hư. Bên ngoài không thể tư dưỡng phì mao, da lông trắng nhợt, huyết hư can nhiệt làm cho ngũ tâm phiền nhiệt. Huyết hư không thể dưỡng đầu mắt mà hoa mắt chóng mặt, tâm huyết mất đi sung thịnh, gây tâm quý, lưỡi chất nhạt, mạch tế nhược.
Tà Phục ở âm phận gây ngũ tâm phiền nhiệt: Đa phần do ngoại cảm thất trị, hoặc trị sai, dư tà lưu phục ở dinh âm. Đặc điểm phân biệt nằm ở chỗ đêm nhiệt, sáng mát, nhiệt thoái không có hãn, có thể ăn nhưng hình thể ốm. Về đêm dinh khí kháng tà đạt đến dương phần tắc gây nhiệt. Sáng sớm bệnh tà phục quy âm phận mà không thể ngoại giải, gây nhiệt thoái vô hãn. Dư tà lưu lâu ngày, dinh âm hao tổn không thể sung dưỡng cơ phu, làm cho hình thể tiêu ốm.
Ôn Bệnh Điều Biện nói: đêm hành âm phận mà nhiệt, ngày hành dương phận mà mát, tà khí phục sâu âm phận, nhiệt thoái mà vô hãn, tà không xuất biểu, vẫn quy âm phận. Tham khảo Thanh Dinh Miết Giáp Thang.
Hỏa Uất Ngũ Tâm Phiền Nhiệt: Đa phần do khu cơ bất lợi, âm uất bất đạt, hoặc ngoại tà chư giải, dùng hàn lương quá nhiều, hoặc ăn quá nhiều đồ lạnh, ảnh hưởng vị dương, chứng thường gồm tâm hung và thủ túc tâm phiền nhiệt, tứ chi nhiệt, tiểu tiện đỏ, phiền táo dễ nổi nóng, lưỡi đỏ rêu vàng, mạch huyền sác. Trị dùng Thanh Can Tán Hỏa giải uất, tham khảo Hỏa Uất Thang gia giảm. Nếu vị dương bị uất lạnh, dương khí không được phát bố, uất mà sinh nhiệt, chứng thấy ngũ tâm phiền nhiệt, tứ chi vô lực, phiền muộn vô hãn. Trị dùng thăng dương tán hỏa, tham khảo bài Thăng Dương Tán Hỏa Thang.
Cần tư vấn về thuốc bắc chính phẩm, thuốc bắc loại 1, hãy liên hệ với Thọ Khang Đường.
Tiệm thuốc bắc Quận 2 – Số 94 Vũ Tông Phan, Phường An Phú, Quận 2.
